De wetten op het gebruik van de talen in bestuurszaken16 waren een belangrijke mijlpaal om de communautaire vrede in ons land te vrijwaren. Zes decennia later zijn de kernprincipes en systematiek ervan behouden. Onze leefwereld daarentegen veranderde op drastische wijze: we leven niet alleen in een geglobaliseerde, maar ook in een digitale wereld.
Voetnoot
16 Begin jaren 60 werd de taalgrens definitief vastgelegd met de wet van 8 november 1962 en de taalregeling bestuurszaken van 1932 grondig herwerkt, wat leidde tot de wet van 2 augustus 1963 op het gebruik van de talen in bestuurszaken. Beide wetten werden vervolgens samengevoegd in het KB van 18 juli 1966, BS 2 augustus 1966.
Enerzijds leidde de technische vooruitgang op het vlak van transport tot een grotere mobiliteit van mensen tussen landen en continenten. Dit leidde in ons land tot een groeiende instroom van burgers met diverse taalachtergronden, en werd wellicht nog versterkt door de vestiging van internationale instellingen. Brussel trekt bovendien als hoofdstad van de Europese Unie een grote groep diplomaten, ambtenaren en lobbyisten uit diverse landen aan. Die smeltkroes van culturen en talen is vooral zichtbaar in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, maar is de laatste jaren ook steeds meer terug te vinden in de Vlaamse Rand.17 Daar werden door het eerste taalbarometeronderzoek zo maar liefst 78 talen opgetekend, wat wijst op superdiversiteit.18
Anderzijds maakte internet een wereldwijde communicatie mogelijk. Het maakt de verste uithoeken van de wereld bereikbaar met een muisklik. Ook in onze kennissen- en vriendenkring maken we gretig gebruik van nieuwe communicatiemiddelen zoals Skype, Facebook, Twitter of Instagram.
Die nieuwe communicatievormen, die steeds meer ingang vinden bij de overheidsdiensten, lijken mijlenver te staan van de communicatiemiddelen die de administratie begin jaren zestig gebruikte. In het commissieverslag van het wetsontwerp op het gebruik van de talen in bestuurszaken wordt verwezen naar gebeitelde berichten op gebouwen of gestencilde formulieren.19 Vandaag de dag worden formulieren ter beschikking gesteld op een webpagina en informeren de administratieve diensten de burger steeds meer via webpagina’s, sms’en of e-mails.
Die nieuwe technieken bieden bovendien tal van mogelijkheden o.a. op het vlak van taalaanbod en –keuze. Ze laten meestal een taalswitch toe, waardoor informatie vlot in meerdere talen kan worden aangeboden. Daarnaast worden anderstalige webpagina’s met behulp van de juiste browserinstellingen of software met een eenvoudige klik vertaald naar de gebruikelijke taal van de surfer.
Tussen die technische mogelijkheden en de strikte toepassing van de taalwetgeving ontstaat stilaan een groeiend spanningsveld. Overheidsdiensten zoeken naar een optimale dienstverlening aan de burger, maar moeten hierbij rekening houden met de Taalwet bestuurszaken. Het is soms zoeken naar een juist evenwicht tussen de ruime mogelijkheden die de digitale wereld ons biedt en de strikte voorwaarden van de taalwetgeving.
Voetnoten
17 Zie in dit verband het taalsurvey-onderzoek uitgevoerd door prof. R. Janssens. Taalbarometer voor de Vlaamse Rand in R. Janssens, Taal en identiteit in de Rand. Een analyse van de taalsituatie in de Rand rond Brussel op basis van de BRIO-taalbarometer, VUBPress, p 25.
18 Met dit begrip wordt verwezen naar de toenemende diversiteit in de diversiteit.
19 Kamer, Commissieverslag, 1961-62, 331-27, p 26.